Şeytan Marka Giyer Filmine Sürdürülebilir Bakış Açısıyla Bir Eleştiri

"Şeytan Marka Giyer" (The Devil Wears Prada) filmi, moda dünyasının ışıltılı ama karmaşık atmosferinde geçen bir hikayeyi anlatıyor⁴. Başrollerinde Meryl Streep, Anne Hathaway ve Emily Blunt'un yer aldığı bu yapım, 2006'da David Frankel'in yönetmenliğinde beyaz perdeye taşındı. Film, işe yeni başlayan başarılı genç Andrea'nın, acımasız ve katı patronu Miranda ile arasındaki ilişkiyi ele alıyor. Andrea'nın hayali iyi bir moda editörü olmaktır, ancak bu dünyada başarıya ulaşmanın maliyeti ve kimlik üzerindeki etkilerini gözler önüne seriyor³. Aynı zamanda film, moda aracılığıyla insanların toplumdaki rollerini eleştiren ve cinsiyetçi kalıplara dikkat çeken bir çizgiyi işliyor¹. İlk bakışta Andy'nin önyargıları doğru gibi görünse de, aslında onu başarıya götüren şey moda dünyası oluyor. Empati kurabilen ve bu dünyadaki insanlar gibi giyinen Andy, kariyerinde yükseliyor¹. Film, mobbing teması üzerinden de iş yerindeki ilişkileri inceliyor².

Sürdürülebilir bakış açısı ile incelediğimizde film gerçekten acımasız diyebileceğimiz sahneler içeriyor. Bu makalede filmi teknik ve sanatsal açıdan eleştirmeyeceğim. Fakat filmin atmosferinde karakterleri ve filmin sonuna bakacak olursak çalışma koşullarının hiç de insancıl olmadığını ve sürdürülebilir moda anlayışına hiç bir şekilde uymayacağını söyleyebiliriz. Uzun çalışma saatleri, narsist bir patron (Miranda Priestly)  çalışanlar arasında bezdiri (mobbing) bunu kabullenmiş çalışanlar, beden utandırma (body shaming) , en yakın dostuna kazık atacak kadar korkunç bir rekabet anlayışı, moda dünyanın olmazsa olmazı düşüncesi ve düşük ücretlerle taçlanan bir çalışma ortamı. Tabi bunun aslında sektöre bir eleştiri olduğunu söyleyebilirdik ama filmin sonunda buna ayak uyduramayan çalışanın (Andrea Sachs) farklı bir iş koluna yönelmesi ve eski işyerinde işlerin aynen bıraktığı gibi devam etmesi modanın bu durumunun kabullenilebilir olduğu düşüncesini yansıtıyor.

Bu noktada, bu hızlı moda endüstrisine ayak uyduramıyorsan bizimle değilsin bakış açısını pekiştirmek sürdürülebilir modada pek de kabul edebileceğimiz bir durum değil. Her ne kadar senaryoların çatışmadan beslediği ve filmde aktarılan durumun mübalağa sanatına uyduğunu bilsek de, ideal bir sürdürülebilir moda dünyasında bu işin nasıl olması gerektiğini bir özetleyelim. Öncelikle narsist patronumuz Miranda yönetişimsel yetenekleri açısında geliştirilmeli, geliştirilemiyorsa işten uzaklaştırılmalı, uzaklaşmıyorsa kendisine bezdiri davası açılmalı. Uzun çalışma saatleri konusunda yasalarla belirlenmiş sınırlara uyulmalı, daha insancıl çalışma saatlerine geçilmeli. Çalışanlara bezdiri konusunda farkındalık yaratacak eğitimler verilmeli, bezdiri davranışına sebep olan nedenler konusunda şirket içerisinde iyileştirme yapılmalı, her durumda davranışlarına devam edenler işten uzaklaştırılmalı. Beden utandırma davranışı konusunda farkındalık yaratılmalı ve daha kapsayıcı bir işe alım süreci yürütülmeli. Her ne kadar rekabet belli durumlarda teşvik edici olsa da çalışma hiyerarşisi ve emeği bakımından adil davranılmalı. Her ne kadar moda çok önemli bir sektör olsada dünya için olmazsa olmaz olmadığı kabul edilmeli ve kaynak kullanımında daha akılcı ve sürdürülebilir yöntemler seçilmelidir. Son olarak herkesin adil ücret politikası gözeterek emeğinin karşılığı eksiksiz tamanlanmalıdır.

Toparlayacak olursak, filmin sonunda Andrea karakterinin dergiden ayrılması yerine, ekip dinamiklerinde olumlu dönüşümler gözlemlemiş olsaydık,bu filmin hızlı moda endüstrisine bir eleştiri olduğunu daha bir gönül rahatlığı ile söyleyebilirdik. Sonuç olarak Şeytan Marka Giyer filmi sanatsal anlamda çok keyifle izlediğimiz bir film olsa da sürdürülebilirlik konusunda sınıfta kalmıştır.

Kaynak: (1) Şeytan Marka Giyer: Kimlik,

hırs ve başarının maliyeti şimdi Netflix'te .... https://www.egegundem.com.tr/haber/19147662/seytan-marka-giyer-kimlik-hirs-ve-basarinin-maliyeti-simdi-netflixte.

(2) Şeytan Marka Giyer / 2006 Film İncelemesi | Efsane Kareler. https://efsanekareler.com/inceleme/seytan-marka-giyer-2006-film-incelemesi.

(3) Eskimeyen Bir Film: “Şeytan Marka Giyer” | Ne İzledik?. https://neizledik.com/eskimeyen-bir-film-seytan-marka-giyer/.

(4) Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi » Makale » ŞEYTAN MARKA GİYER FİLMİ .... https://dergipark.org.tr/tr/pub/sobiadsbd/issue/76116/1265526.